Celem artykułu jest przedstawienie autorskiej propozycji wyodrębnienia regionów na podstawie granic historycznych (z ostatnich 400 lat, przede wszystkim granic przecinających Polskę w XIX i XX w.) oraz weryfikacja hipotezy, że granice te różnicują nasz kraj w sferze postrzegania dziedzictwa narodowego i kultywowania tradycji oraz w odniesieniu do analizowanych wskaźników społecznych.
W opracowaniu wykorzystano dane statystyczne o postrzeganiu dziedzictwa narodowego i kultywowaniu tradycji, uogólnione dla wyodrębnionych regionów uwarunkowanych historycznie, pochodzące z cyklicznego, wieloaspektowego, ankietowego Badania spójności społecznej (BSS), przeprowadzonego przez GUS w 2015 r. Uwzględniono również dane Narodowego Instytutu Dziedzictwa (NID) o zabytkach oraz statystykę ludności według rejestru TERYT.
Największe różnice — w stosunku do przeciętnych dla kraju — wartości analizowanych wskaźników wystąpiły w przypadku: Ziem Zachodnich i Północnych, obszaru woj. śląskiego w II RP, Galicji i wschodniej części zaboru rosyjskiego w obecnych granicach Polski (kongresowego Królestwa Polskiego) — na wschód od Wisły, Narwi i Pisy.
regiony uwarunkowane historycznie w Polsce, dziedzictwo narodowe, zabytki, pomniki, tablice, pamiątki kresowe, kultywowanie tradycji, Badanie spójności społecznej
N94, N93
Altenberg, H., Seyfarth, G., Wende, E. i S-ka. (ante 1920). Królestwo Polskie i przyległe prowincye Austryi, Niemiec i Rosyi w 6.ciu sekcyach. W: H. Altenberg, G. Seyfarth, E. Wende i S-ka we Lwowie. Mapa polityczna Polski: z podziałem na województwa i powiaty: skala 1:750 000. Lwów: H. Altenberg.
Cieślar, T. (1966). Pomorze Wschodnie w XIX i XX wieku ze specjalnym uwzględnieniem podziałów administracyjnych. Rozprawy i materiały Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego.
Davies, N. (2011). Orzeł biały, czerwona gwiazda. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Eberhardt, P. (1995). Zagadnienia ludnościowe obszaru byłych Prus Wschodnich. Zeszyty Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, z. 29. Warszawa: PAN.
Gawryszewski, A. (2005). Ludność Polski w XX wieku. Monografie, 5. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. St. Leszczyckiego PAN.
Gigilewicz, E. (red.). (2011). Encyklopedia katolicka. T. 15. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2011.
GUS, US w Łodzi. (2017). Jakość życia w Polsce w 2015 r. Wyniki Badania spójności społecznej. Warszawa: GUS.
Jasienica, P. (1990a). Polska Jagiellonów. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Jasienica, P. (1990b). Polska Piastów. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Jasienica, P. (1990c). Rzeczpospolita Obojga Narodów. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kieniewicz, S. (1987). Historia Polski 1795—1918. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Krzyżanowski, A., Kumaniecki, K. (1915). Statystyka Polski. Kraków: Skład główny w Księgarni G. Gebethnera i Sp. w Krakowie.
Kuroński, E. (1939). Polacy w Niemczech w urzędowych spisach ludności. Warszawa: Instytut Badań Spraw Narodowościowych.
Leszczycki, S. (red.). (1973—1978). Narodowy Atlas Polski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Litak, S. (2006). Atlas Kościoła łacińskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Międzynarodowe Centrum Kultury. (2015). Dziedzictwo kulturowe ma znaczenie dla Europy. Skrót raportu. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
Preussische Statistik. (1864). Die Ergebnisse der Volkszaehlung und Volksbeschreibung nach den Aufnahmen vom 3. Dezember 1861, resp. Anfang 1862. Berlin.
Pyrek, M. Historia Kościoła Katolickiego w Pile do 1951 roku. Pobrane z: https://pocztowki-schneidemuhl.pila.pl/historia-kosciola-katolickiego-w-pile-do-1951-roku/.
Romer, E. (1916). Geograficzno-statystyczny Atlas Polski. Warszawa i Kraków: Gebethner i Wolff.
Wielhorski, W. (1932). Procesy narodowościowe w Prusach Wschodnich. Sprawy Narodowościowe, 6(1), 28—54.
